Tỷ lệ điều dưỡng tại Việt Nam hiện chỉ đạt khoảng 18 người/10.000 dân, thấp hơn nhiều so với mặt bằng chung của thế giới. Thực trạng này khiến áp lực công việc tại các bệnh viện, nhất là tuyến cuối, ngày càng lớn.
Các xung đột giữa nhân viên y tế và người bệnh thường xuất phát từ việc bệnh nhân không được giải đáp kịp thời hoặc thiếu sự chăm sóc đầy đủ. Do đó, nâng cao năng lực điều dưỡng chính là yếu tố then chốt giúp cải thiện chất lượng dịch vụ và củng cố niềm tin của người dân với hệ thống y tế.
Thông tin trên được đưa ra tại Hội nghị Khoa học Điều dưỡng 2025 với chủ đề “Empowering Future Nurses – Trao quyền cho Điều dưỡng”, diễn ra ngày 18/10, do Bệnh viện Đại học Phenikaa (PhenikaaMec) phối hợp với Hội Điều dưỡng Việt Nam tổ chức. Sự kiện quy tụ các chuyên gia trong và ngoài nước, hướng đến mục tiêu phát triển năng lực đội ngũ điều dưỡng Việt Nam, giúp họ không chỉ là người chăm sóc bệnh nhân mà còn trở thành những người kiến tạo chuẩn mực mới trong chăm sóc y tế hiện đại.
Phát biểu tại hội nghị, TS.Trần Quang Huy – Phó Chủ tịch Hội Điều dưỡng Việt Nam nhấn mạnh, việc trao quyền cho điều dưỡng không chỉ là giao trách nhiệm mà còn là giao quyền tự chủ trong chuyên môn. Khi được trang bị đầy đủ kiến thức và kỹ năng, điều dưỡng có thể thiết kế kế hoạch chăm sóc cá thể hóa, đáp ứng đúng nhu cầu thể chất và tinh thần của từng người bệnh. Đây cũng là xu hướng tất yếu của y học hiện đại trên thế giới, trong đó điều dưỡng được xem là lực lượng nòng cốt của hệ thống chăm sóc sức khỏe.
Theo thống kê của Bộ Y tế, năm 2024, Việt Nam chỉ đạt tỷ lệ khoảng 18 điều dưỡng trên 10.000 dân – con số thấp hơn nhiều so với mức trung bình toàn cầu. Nếu như trên thế giới, mỗi bác sĩ thường có 3-4 điều dưỡng hỗ trợ, thì ở Việt Nam, con số này chưa đến 2. Tình trạng thiếu hụt nhân lực khiến áp lực công việc của điều dưỡng, đặc biệt ở các bệnh viện tuyến cuối, ngày càng lớn. Trong khi đó, yêu cầu chăm sóc người bệnh toàn diện và nâng cao sự hài lòng của bệnh nhân đòi hỏi họ phải không ngừng nâng cao kiến thức, kỹ năng và tinh thần phục vụ.
Áp lực lớn, đòi hỏi điều dưỡng phải giỏi chuyên môn và vững tâm lý
PGS.TS Nguyễn Thanh Hồi – Tổng Giám đốc Bệnh viện Đại học Phenikaa cho rằng, thực tế đang đòi hỏi đội ngũ điều dưỡng phải có chuyên môn vững vàng, kỹ năng giao tiếp tốt và khả năng thích ứng linh hoạt với nhu cầu ngày càng đa dạng của bệnh nhân. “Khi điều dưỡng thực hiện tốt vai trò của mình, bệnh nhân sẽ cảm thấy được quan tâm, tin tưởng hơn với dịch vụ y tế, từ đó giảm thiểu các xung đột trong bệnh viện”, ông Hồi nói.
Bệnh viện Đại học Phenikaa hiện có 1.050 nhân sự cho 330 giường bệnh, tương đương hơn 3 nhân viên y tế trên mỗi giường – vượt xa mức tối thiểu quy định trong Thông tư 03/2023 của Bộ Y tế. “Đó là con số cần thiết để bảo đảm chất lượng chuyên môn và công tác chăm sóc người bệnh”, ông Hồi nhấn mạnh.
Tuy nhiên, theo Hiệp hội Điều dưỡng Việt Nam, tình trạng thiếu hụt điều dưỡng vẫn phổ biến tại nhiều bệnh viện, đặc biệt ở tuyến huyện và vùng sâu, vùng xa. Lý tưởng nhất, một điều dưỡng chỉ nên chăm sóc 4-6 bệnh nhân, còn tại khoa hồi sức tích cực là 1-2 bệnh nhân. Thế nhưng thực tế, có nơi một điều dưỡng phải đảm nhiệm 8-15 bệnh nhân, thậm chí cao hơn, khiến chất lượng chăm sóc và sức khỏe của đội ngũ bị ảnh hưởng đáng kể. Nguyên nhân chủ yếu là do hệ thống đào tạo chưa đáp ứng được nhu cầu nhân lực, cùng với chính sách đãi ngộ chưa tương xứng khiến nhiều người rời bỏ nghề.
Nâng cao năng lực – chìa khóa củng cố niềm tin với người bệnh
Điều dưỡng Phạm Huyền Trang - Trường Đại học Y Hà Nội) chia sẻ kết quả nghiên cứu về nhu cầu chăm sóc giảm nhẹ của bệnh nhân ung thư vú điều trị tại Bệnh viện K cơ sở Tân Triều. Trong 147 bệnh nhân được khảo sát, hơn một nửa (53,1%) có nhu cầu được hỗ trợ chăm sóc giảm nhẹ, trong đó nhu cầu tài chính chiếm tỷ lệ cao nhất (63,9%), tiếp đến là hỗ trợ thể chất với các triệu chứng phổ biến như mệt mỏi, chán ăn, đau nhức. Báo cáo khẳng định vai trò không thể thay thế của điều dưỡng – không chỉ trong quản lý triệu chứng, mà còn là cầu nối giúp người bệnh tiếp cận các nguồn lực tài chính và xã hội, góp phần nâng cao chất lượng sống.
Tại hội nghị, 13 báo cáo khoa học được trình bày, gồm 8 báo cáo tiếng Việt và 5 báo cáo tiếng Anh, với sự tham gia của các chuyên gia đến từ Hoa Kỳ, Đài Loan (Trung Quốc) và Thái Lan. Các đại biểu đến từ Bệnh viện Việt Đức, Bệnh viện Nội tiết Trung ương, Đại học Y Hà Nội, Bệnh viện Hùng Vương, Bệnh viện PhenikaaMec cùng chia sẻ mô hình thực hành điều dưỡng tiên tiến, khuyến khích nghiên cứu khoa học, ứng dụng công nghệ và đổi mới thực hành lâm sàng nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc người bệnh.
PGS Nguyễn Thanh Hồi bày tỏ mong muốn trong thời gian tới, thu nhập của điều dưỡng cần được cải thiện, nhất là với những người có chuyên môn vững và kỹ năng giao tiếp tốt – những yếu tố quan trọng giúp củng cố niềm tin của người dân vào hệ thống y tế, đồng thời thu hút thêm nhân lực trẻ gắn bó lâu dài với nghề.
“Điều dưỡng là người đồng hành cùng bệnh nhân trong suốt hành trình điều trị, từ lúc nhập viện, chăm sóc, theo dõi cho đến khi hồi phục. Họ chính là cầu nối quan trọng giữa bệnh nhân và bác sĩ, góp phần xây dựng hình ảnh bệnh viện nhân văn và hiện đại”, PSG Nguyễn Thanh Hồi khẳng định.
Hà Minh
